Het effect van Niet Aangeboren Hersenletsel op de relatie

Relatietherapie voor paren waar hersenletsel een rol speelt.

 

“Toen mijn partner weer thuis kwam drong het pas goed tot me door hoe mijn en ons leven veranderd was…”

“Iedereen zegt dat hij er zo goed uit ziet. Ik denk dan ja, dat is de buitenkant..”

“ik doe het net zoals vroeger, maar dat werkt niet meer. Het is net alsof mijn hoofd soms is overgenomen”.

“Ik praat er maar niet over met de kinderen want ik wil ze er niet mee belasten…”

“De gelijkwaardigheid in de relatie is verdwenen. Hoe het was zal het nooit meer worden en hoe het zal worden weten we nog niet..”

“Ik voel me soms meer haar verzorger dan haar partner..”

“Ik voel me vaak eenzaam en onbegrepen..”

“De ene keer kan hij het wel en de andere keer niet. Dat is verwarrend en het maakt me soms boos..”

“Ik ben het vertrouwen in mijn lijf kwijt. Dat maakt me angstig..”.

“Hij zegt wel dat hij van me houdt, maar hij laat het nooit merken..”

“Ze wil wel, maar komt gewoon niet meer op het idee om het initiatief te nemen in de relatie..”

“Ik mis intimiteit en lichamelijkheid..”

“Ik loop permanent met een schuldgevoel rond..”

 

Dit zijn ontboezemingen die wij vaak horen bij paren waarvan een van de partners getroffen is door hersenletsel. Verdriet en boosheid, schaamte en schuld, momenten van onmacht en verwarring en druk vanuit de omgeving maken het voor beiden moeilijk om met elkaar in gesprek te gaan. Ook druk vanuit behandelaars kan een rol spelen als ingezet wordt op herstel van functies bij de getroffene vanuit een positief stimulerende houding. De niet getroffen partner vraagt zich dan af met wie daarover in gesprek te gaan. Helemaal als de vraag speelt of de relatie nog wel toekomst heeft. Mijn partner heeft het al moeilijk en niet gevraagd om een beroerte. Moet ik mijn twijfels, problemen en gevoelens dan ook nog eens bij hem of haar neerleggen? De getroffene worstelt ook. Wat doe ik met mijn onmacht en woede. Wie ben ik eigenlijk? Kom ik weer aan het werk? Hoe moet het thuis? Ik ben  afhankelijk en alleen maar tot last. Ik zie dat mijn partner afhoudt. Ik kan misschien de woorden niet vinden, maar ik begrijp alles. Zo maakt elk een ingrijpend proces door nadat het leven in een klap op z’n kop gezet is.

Door het hersenletsel hebben beide partners elk hun eigen kleine of grote schade opgelopen. Het leven voor en na de breuk in de levenslijn is niet meer hetzelfde. Een complicerende factor is dat er, naast zichtbare schade, nog vaker sprake is van onzichtbare schade. Onzichtbare schade wordt vaak eerst alleen door de partner ervaren en gezien. Terwijl de buitenwacht de indruk heeft dat alles goed gaat merkt de partner, met het verstrijken van de tijd, juist aan kleine dingen of tijdens intieme momenten dat hij of zij niet meer dezelfde is als voorheen. Dat kan eenzaam maken en het gevoel geven niet begrepen te worden. Zeker waar de getroffen partner ook hierin een eigen proces doormaakt van inzien, toegeven, erkennen en accepteren.

Tijdens de ziekenhuisopname (acute fase) en de revalidatiefase ligt de nadruk op degene die het hersenletsel heeft. Er wordt hard gewerkt aan herstel van functies. Er zijn wel systeemgesprekken maar die blijven beperkt. Eenmaal thuis merkt de partner wat het voor hem/haar zelf betekend heeft en nog steeds betekent. Daar was geen tijd voor. En ontstaat er wel tijd, dan nog worden bepaalde intieme zaken liever niet gedeeld.

Er moet een nieuwe balans gevonden worden tussen beide partners. Tegelijk worden ook zwakke plekken in de relatie duidelijk of komen dysfunctionele eigenschappen bij beiden duidelijker of zelfs uitvergroot naar voren. Problemen stapelen zich dan snel op en de relatie komt onder druk te staan.

Het meest ingrijpend is het effect dat hersenletsel kan hebben op het maken van contact en het aangaan van relaties.

Als al deze problemen ten volle gaan spelen is zorgverlening vanuit ziekenhuis of revalidatie meestal  gestopt. Relatietherapie binnen een veilige en dragende omgeving waar tijd, rust en ruimte is voor de verhalen van beide partners kan dan uitkomst bieden. Allereerst brengen wij samen met het paar het veranderde veld van de relatie in beeld. Wat bekend en vanzelfsprekend was, blijkt onbekend en complex geworden te zijn. Zekerheden zijn onzekerheden geworden. Patronen zijn veranderd, rollen en taken moeten opnieuw besproken worden en de organisatie van het huishouden weer vormgegeven. Dwars daar doorheen spelen emoties van afscheid, verdriet, woede en rouw gekoppeld aan het hersenletsel evenals onaffe thema’s en kwetsingen uit het verleden. Om daarover met elkaar in gesprek te komen gaat het om de rechtvaardiging dat dit gevoeld mag worden zonder dat het een aanklacht is tegen de ander. Schuld en schaamte maken het vaak extra complex.

In relatietherapie is het van belang aandacht te besteden aan zowel het individuele proces van beide partners als aan de wisselwerking binnen de relatie. Gedrag krijgt tenslotte betekenis in relatie tot de  ander te beginnen bij de partner. Dan is er de invloed van gezin, familie vrienden en werk die allen mee het veld van de relatie beïnvloeden. In relatietherapie worden zowel de partner als de getroffene begrepen elk vanuit het eigen perspectief vanuit ‘meerzijdige partijdigheid’. Verhelderen van het veld helpt om te werken aan een reëel verwachtingspatroon en te komen tot een meer actieve houding. Vaak gaan mensen eerst ‘in de wachtkamer zitten’ in de hoop dat er opeens een oplossing komt of toch weer wordt als vroeger. Door het veld in beeld te brengen, zichtbaar te maken wat er bij beiden gaande is, begrip te kweken en te zoeken naar alternatieven voor oude vanzelfsprekendheden, dwars door alle emoties heen, wordt er gewerkt aan een nieuw evenwicht. Het belangrijkste doel is echter het bereiken van het inzicht: dit is óns overkomen. Daarmee brengen we de breuk in de levenslijn weer terug in de relatie. Niet langer is de ander het probleem, maar de wisselwerking. Dat helpt om uit de confrontatie  en het verwijt te komen en elkaar weer te vinden.

Soms vraagt dat om een begripvolle en dragende houding, soms om veeleisend helpen en  confrontatie met de feiten. We onderzoeken samen met het paar alle aspecten van het ‘relatiehuis’, praktisch zaken en bekijken we mogelijke hulpbronnen. Zo kan het paar zich weer gaan verhouden tot de nieuwe werkelijkheid en een weg zoeken voor de toekomst. De combinatie van kennis van en ervaring met hersenletsel maakt dat deze vorm van relatietherapie iets toe kan voegen in deze fase. Gezien het complexe veld en het belang van meerzijdige partijdigheid werken wij met 2 therapeuten. Belangrijk is dat de partner met hersenletsel een zekere mate van lerend vermogen, ziekte-inzicht en het vermogen tot reflectie heeft.

Voor meer informatie kunt u terecht bij Agnes en Leo van Bendegem, te bereiken via www.gestalttherapiepraktijksoest.nl, bendegem@xs4all.nl of 06-20130872.